Pen Y Cil Ym mhen draw Llyn, mae pentir carregog yn ymestyn i'r mor, yn trio ei ora i gydio yn yr ynys sydd yn gorwedd o'i flaen. Ar ddiwrnod cymylog o fis Medi, mae'r llystyfiant a oedd yn llawn lliw a bwrlwm ychydig fisoedd yn ol, yn sefyll yn frown ac yn grimp erbyn hyn. Mae'r aer yn dawel, dim ond swn y frwydr ddiddiwedd rhwng y creigiau a'r cefnfor, yn taro yn erbyn ei gilydd bob eiliad sy'n pasio. Bob hyn a hyn, mae sgrech yr wylan neu swn giat yn hollti trwy sain undonog y mor, cyn dychwelyd i'r gylchred gyfarwydd yna unwaith eto. Weithiau hyd yn oed, mae swn awyren yn ein hatgoffa o’r byd dynol, er ei bod yn ddigon hawdd anghofio amdano mewn lle mor wyllt. Yn aml, mae dwr mor yn ffrwydro i fyny o bob ochr, ac yn darparu haen o halan hallt ar y creigiau sydd ym mhobman yma. O flaen y pentir, mae llethr serth y parwyd, golygfa fygythiol i unrhyw un sydd yn rhoi ei lygaid ar y darn enfawr o graig yma. Ar olwg agosaf, mae cymlethdod enfawr i glo
Lawr lôn gul, droellog, di-ben lle mae’r cloddiau yn dalach na chawr yn fy mygu i ac ambell flodyn bach; llygad y dydd, pansi ac eirlys yn addurno ymylon y lôn. Gwehyriad ceffylau yn y pellter a’r coed yn canu cân tebyg i ditw tomos las. Ar pob troiad mae yna frigyn neu bluen unig a byddaf yn codi pob un er mwyn creu atgof melys. Mae’r coed trwchus ar yr ochr chwith yn awyr werdd ac oddi tana yna afon fychan yn llifo o’r môr ymlaen i afon Dwyfor. Sŵn ysgafn y dŵr yn cyffwrdd y cerrig llonnydd ar ei daith. Wrth i'r lôn ddod i ben dechreua'r antur. Yn y pellter mae sŵn y llanw yn dod i mewn ac allan gyda blerwch wrth chwipio y cerrig a’r creigiau. Arogl halen a physgod yn nesau amdana i gyda theimlad fwy poenus y tywod sydd rhwng bodia fy nhraed yn trio dianc. Amlyga liw pendant y glas wrth gerddad ymhellach dros dwmpath tonnog o dywod meddal melyn sydd yn llithro i lawr i lle bu dyddiau braf yr haf yn gorwedd yn cael eu treulio neu ddyddiau rhewllyd y gaeaf wrth edrych ar y